BİLEŞİKLERİN ADLANDIRILMASI

İYONİK BAĞLI BİLEŞİKLER

İyonik bileşiklerin adlandırılması yapılırken önce katyonun adı, sonra da anyonun adı belirtilir.

Tek Değerlik Alan Metallerin Bileşikleri

Tek değerlikli metal katyonlarının ametal anyonları ile oluşturduğu iyonik bileşiklerdir.

Kullanılan ametal halojen ise;

METAL ADI + HALOJEN ADI + (ÜR) EKİ

şeklinde adlandırma yapılır.

Örneğin;

Formül                      Adlandırma

KCl                        Potasyum klorür

NaF                       Sodyum florür

MgBr2                  Magnezyum bromür

Kullanılan ametal oksijen ise;

METAL ADI + OKSİT

şeklinde adlandırma yapılır.

Örneğin;

Formül                       Adlandırma

K2O                        Potasyum oksit

CaO                       Kalsiyum oksit

Na2O                     Sodyum oksit

Kullanılan ametal azot ise;

METAL ADI + NİTRÜR

şeklinde adlandırılır.

Örneğin;

Formül                         Adlandırma

Ca3N2                      Kalsiyum nitrür

K3N                           Potasyum nitrür

Kullanılan ametal fosfor ise;

METAL ADI + FOSFÜR

şeklinde adlandırma yapılır.

Örneğin;

Formül                          Adlandırma

Mg3P2                          Magnezyum fosfür

Kullanılan ametal karbon ise;

METAL ADI + KARBÜR

şeklinde adlandırma yapılır.

Örneğin;

Formül                           Adlandırma

KH                                  Potasyum hidrür

Kullanılan ametal kükürt ise;

METAL ADI + SÜLFÜR

şeklinde adlandırma yapılır.

Örneğin;

Formül                          Adlandırma

Na2S                             Sodyum sülfür

MgS                              Magnezyum

Metal – kök iyon bileşiklerinde;

METAL ADI + KÖK İYONU

şeklinde adlandırma yapılır.

Örneğin;

Formül                           Adlandırma

Ca(OH)2                         Kalsiyum hidroksit

KNO3                              Potasyum nitrat

İki kök iyondan oluşan bileşiklerde;

KATYON KÖK İYONUNUN ADI + ANYON KÖK İYONUNUN ADI

şeklinde adlandırma yapılır.

Örneğin;

Formül                              Adlandırma

NH4NO3                           Amonyum nitrat

(NH4)2SO4                          Amonyum sülfat

NH4MnO4                          Amonyum permanganat

Değişik Değerlik Alan Metallerin Bileşikleri

Bazı metaller birden fazla değerliğe sahiptir. Bu metallerin oluşturduğu iyonik bileşikler adlandırılırken, metal adından sonra metalin bileşikte aldığı yükün sayısal değeri parantez içinde Romen rakamıyla belirtilir.

METAL ADI + (ROMEN RAKAMI İLE METALİN ADLIĞI YÜKÜN SAYISAL DEĞERİ) + İYON ADI

şeklinde adlandırma yapılır.

Örneğin;

Formül                                                    Adlandırma

Cu2O (Cu, 1+ değerliklidir.)           Bakır (I) oksit

CuO (Cu, 2+ değerliklidir.)             Bakır (II) oksit

Fe2O3 (Fe, 3+ değerliklidir.)           Demir (III) oksit

PbO2 (Pb, 4+ değerliklidir.)            Kurşun (IV) oksit

Cr2O3 (Cr, 3+ değerliklidir.)            Krom (III) oksit

PbCO3 (Pb, 2+ değerliklidir.)          Kurşun (II) karbonat

KOVALENT BAĞLI BİLEŞİKLERİN ADLANDIRILMASI

AMETAL – AMETAL BİLEŞİKLERİ

Kovalent bağlı bileşikler adlandırılırken, bileşikteki ametallerin sayıları Latince rakamlarla belirtilir.

Latince Sayılar

1- mono          6- hekza

2- di                 7- hepta

3- tri                 8- okta

4- tetra            9- nona

5- penta         10- deka

Ametal – ametal bileşiklerinin adlandırılması Latince sayı öne eklerinden yararlanılır.

1. Ametal                                                   2. Ametal

Atomunun                     1. Ametal           Atomunun                      2. Ametal

Sayısına Karşılık     +     Atomunun   +    Sayısına Karşılık    +      Atomunun

Gelen Latince                    Adı                  Gelen Latince                 İyon Adı

Ön ek                                                         Ön Ek

NOT: Birinci ametalden bir tane varsa sayı ön eki olan mono kullanılmaz.

Örneğin;

Formül                         Adlandırma

CCl4                               Karbon tetraklorür

N2O5                                               Diazot pentaoksit

N2O4                              Diazot tetraoksit

NO2                               Azot dioksit

PCl3                               Fosfor triklorür

PCl5                               Fosfor pentaklorür

SO2                                                  Kükürt dioksit

CS2                                 Karbon disülfür

Bazı Bileşiklerin Özel İsimleri

Formül                          Adlandırma

H2O                               Su

NaHCO3                        Yemek sodası

NaCl                              Sofra tuzu

CaCO3                           Kireç taşı

NH3                               Amonyak

CaSO4.2H2O                 Alçı

HNO3                            Kezzap

CaO                               Sönmemiş kireç

Na2CO3.10H2O             Çamaşır sodası

CH3COCH3                    Aseton

HCl                                Tuz ruhu

CH3COOH                     Sirke asidi

KARIŞIK ÖRNEKLER

Formül                        Adlandırma

MgMnO4                     Magnezyum manganat

AlN                                Alüminyum nitrür

Ca(HCO3)2                  Kalsiyum bikarbonat

Al2(SO4)3                     Alüminyum sülfat

FePO4                            Demir (III) fosfat

MnS                                Mangan (II) sülfür

CuCl2                             Bakır (II) klorür

P2O5                               Difosfor pentaoksit

Cr2(Cr2O7)3                 Krom (III) dikromat

SO3                                  Kükürt trioksit

FeMnO4                        Demir (II) manganat

Zn3(PO4)2                    Çinko fosfat